Familieopstellingen is een therapeutische benadering die problemen probeert aan te pakken en op te lossen die verband houden met gezinsdynamiek en intergenerationeel trauma. De term ‘familieopstelling’ verwijst naar het idee dat ons familiesysteem een krachtige invloed heeft op onze gedachten, gevoelens en gedrag, en dat deze patronen van generatie op generatie kunnen worden doorgegeven.
In een familieopstellingssessie werkt een getrainde facilitator samen met een cliënt om hun familiegeschiedenis en relaties te verkennen, vaak met behulp van fysieke objecten of vertegenwoordigers om familieleden of emoties weer te geven. Door de dynamiek van het familiesysteem te onderzoeken en verborgen patronen bloot te leggen, kunnen cliënten inzicht krijgen in hun eigen gedrag en relaties, en beginnen te genezen van de effecten van intergenerationeel trauma.
Familieopstellingstherapie heeft zijn wortels in systeemtherapie, een vorm van psychotherapie die het belang benadrukt van het begrijpen van de relaties en dynamieken binnen iemands sociale en culturele omgeving. Hoewel het geen reguliere therapie is, hebben veel mensen ontdekt dat het nuttig is bij het aanpakken van kwesties die verband houden met gezinsdynamiek en trauma.
Bert Hellinger
Bert Hellinger was een Duitse psychotherapeut en auteur die de therapeutische benadering ontwikkelde die bekend staat als familieopstellingen. Hij werd in 1925 in Duitsland geboren en werkte als katholieke priester voordat hij een opleiding volgde in psychoanalyse en gestalttherapie. Hellinger ontwikkelde vervolgens zijn eigen benadering van therapie, die hij “familieopstellingen” of “systemische opstellingen” noemde.
In familieopstellingen benadrukte Hellinger het belang van het begrijpen van de intergenerationele dynamiek van iemands familiesysteem, en hoe deze dynamiek iemands gedachten, gevoelens en gedrag kan beïnvloeden. Hij geloofde dat onopgeloste trauma’s en conflicten van vorige generaties via het familiesysteem kunnen worden doorgegeven en individuen in latere generaties kunnen blijven beïnvloeden.
Hellinger ontwikkelde een reeks technieken voor het werken met familieopstellingen, waaronder het gebruik van fysieke objecten of vertegenwoordigers om familieleden of emoties weer te geven. Hij legde ook sterk de nadruk op het erkennen en eren van de ervaringen en gevoelens van elk gezinslid, ook degenen die niet meer leefden.
Familieopstellingen ervaringen
Een familieopstelling sessie brengt een deelnemer een vraagstuk in waar hij of zij helderheid over wil krijgen. Voor de hoofdrolspelers in dat vraagstuk, vaak familieleden van degene die het vraagstuk inbrengt, worden andere deelnemers uitgekozen als ‘representant’. De vragende deelnemer geeft hen een plaats in het vertrek ten opzichte van de andere deelnemers, deels geholpen door de therapeut.
Er ontstaat zo een tableau vivant dat achterliggende aspecten van het vraagstuk laat zien als de representanten worden ondervraagd over hun gevoelens en attitudes ten opzichte van elkaar en de situatie. Er komen verstrikkingen aan het licht (soms in eerdere generaties) die hebben geleid tot stagnatie in het huidige leven van de deelnemer. Vaak zijn die verstrikkingen onverwerkte gevoelens als gevolg van nare gebeurtenissen, zoals het jong overlijden van een ouder of een kind, oorlogservaring en scheiding van ouders. Die onverwerkte gevoelens kunnen later geboren kinderen onbewust en onbedoeld belasten, waardoor zij uit balans zijn. Aan de hand van eenvoudige instructies van de begeleider brengen de representanten beweging in de situatie en kan er rust komen tussen de personen die de representanten vertegenwoordigen. De effecten van de sessie zijn soms op korte, maar vaak op lange termijn merkbaar. Lees meer op wikipedia.
Organisatieopstelling
De methode wordt ook toegepast in organisaties, bijvoorbeeld om te onderzoeken waarom er stagnaties zijn in de ontwikkeling van een organisatie of waarom bepaalde conflicten telkens terugkeren. Er wordt in dit verband niet gesproken van een familieopstelling maar een organisatieopstelling.
