Schematherapie

Schematherapie is een therapeutische benadering ontwikkeld door Dr. Jeffrey E. Young die elementen integreert uit cognitieve gedragstherapie (CGT), psychodynamische therapie en ervaringsgerichte therapieën. Het richt zich op het identificeren en veranderen van onaangepaste denk-, gevoels- en gedragspatronen die bekend staan als ‘schema’s’.

Schema’s zijn diepgewortelde emotionele en cognitieve patronen die zich in de kindertijd ontwikkelen en tot in de volwassenheid kunnen aanhouden. Ze worden vaak veroorzaakt door bepaalde situaties of gebeurtenissen en kunnen leiden tot negatieve emoties, onaangepaste copingstrategieën en disfunctionele relatiepatronen. Schematherapie heeft tot doel individuen te helpen deze schema’s te identificeren en aan te passen om hun emotionele welzijn en algemeen functioneren te verbeteren.

De belangrijkste concepten in schematherapie zijn:

Schema’s: dit zijn kernovertuigingen of thema’s over zichzelf en de wereld die al vroeg in het leven worden ontwikkeld. Ze kunnen gezond of ongezond zijn en beïnvloeden hoe individuen hun ervaringen waarnemen en interpreteren.
Modi: Modi zijn de verschillende emotionele toestanden en coping-mechanismen waar individuen tussen schakelen als reactie op verschillende situaties. Elke modus vertegenwoordigt een ander aspect van iemands persoonlijkheid en kan zijn schema’s versterken of uitdagen.
Cognitieve en gedragstechnieken: Schematherapie combineert cognitieve technieken uit CGT met ervaringsgerichte en relatiegerichte technieken om schema’s aan te pakken. Het omvat het identificeren en uitdagen van negatieve gedachten, overtuigingen en gedragingen en deze vervangen door gezondere alternatieven.
Beperkte reparenting: Bij deze techniek neemt de therapeut een verzorgende en ondersteunende rol op zich om individuen te helpen hun vroege emotionele wonden te helen en gezondere manieren te ontwikkelen om met zichzelf en anderen om te gaan.
Imaginatie en stoelwerk: deze technieken omvatten het gebruik van visualisatie en rollenspeloefeningen om emotionele ervaringen die verband houden met specifieke schema’s of modi te onderzoeken en te confronteren.

Schematherapie is typisch een behandelmethode voor de lange termijn, die vaak enkele maanden of jaren duurt. Het wordt vaak gebruikt voor de behandeling van een reeks psychische problemen, waaronder persoonlijkheidsstoornissen, chronische depressie, angststoornissen en relatieproblemen.

Het is belangrijk op te merken dat hoewel schematherapie voor veel mensen effectief is gebleken, het misschien niet voor iedereen geschikt is. De behandelaanpak moet worden afgestemd op de specifieke behoeften en omstandigheden van elk individu, en het is het beste om een gekwalificeerde professional in de geestelijke gezondheidszorg te raadplegen om te bepalen of schematherapie een geschikte optie is.

Vijf emotionele kernbehoeften

Bij schematherapie zijn er vijf emotionele kernbehoeften die mensen hebben en die, wanneer ze niet worden vervuld, kunnen leiden tot de ontwikkeling van schema’s. Deze vijf basisbehoeften zijn:

Veiligheid: Dit verwijst naar de behoefte aan fysieke en emotionele veiligheid en zekerheid. Het houdt in dat je je beschermd voelt tegen schade en dat je een stabiele en voorspelbare omgeving hebt.
Verbinding: Dit is de behoefte aan een gevoel van verbondenheid, emotionele intimiteit en sociale verbondenheid met anderen. Het gaat om hechte relaties, je gewaardeerd en geliefd voelen en een gevoel van steun en acceptatie ervaren.
Autonomie: Autonomie verwijst naar de behoefte aan onafhankelijkheid, zelfsturing en het vermogen om keuzes te maken en beslissingen te nemen. Het gaat om het hebben van een gevoel van controle over iemands leven en acties, en het gevoel hebben dat je in staat bent om persoonlijke doelen en verlangens na te streven.
Identiteit: Identiteit omvat de behoefte aan een duidelijk zelfgevoel, inclusief iemands waarden, overtuigingen en persoonlijke identiteit. Het gaat erom te begrijpen wie men is, waar men voor staat en een samenhangend en positief zelfbeeld te hebben.
Competentie: Dit is de behoefte aan een gevoel van meesterschap, prestatie en competentie in verschillende domeinen van het leven. Het gaat om het ontwikkelen en gebruiken van vaardigheden, je bekwaam en effectief voelen en een gevoel van voldoening ervaren.

Wanneer in de kindertijd of later in het leven niet voldoende aan deze basisbehoeften wordt voldaan, kunnen individuen onaangepaste schema’s ontwikkelen – diepgewortelde overtuigingen en denkpatronen die hun percepties, emoties, gedragingen en relaties beïnvloeden. Schematherapie heeft tot doel individuen te helpen deze onvervulde behoeften en onaangepaste schema’s te identificeren en aan te pakken om psychologisch welzijn en groei te bevorderen.

Schematherapie boeken

Dit werkboek is onderdeel van de behandelmethode Kortdurende schematherapie. Schematherapie is een succesvolle en bewezen effectieve methode voor de behandeling van persoonlijkheidsproblematiek. Gebruikers van dit werkboek krijgen praktische handvatten aangereikt om zich in de therapie bewust te worden van emotionele (problematische) gebeurtenissen in het hier-en-nu en in het verleden. Zij leren deze gebeurtenissen te herkennen en ermee om te gaan. Er wordt gewerkt met schema- en modidagboeken, signaleringsplan, cognitieve technieken en rollenspelen waarbij ook stil wordt gestaan bij de naastbetrokkenen.

Dit boek biedt behandelaren een handleiding om schematherapie, een succesvolle en bewezen effectieve methode voor de behandeling van persoonlijkheidsproblematiek, toe te passen in kortdurende therapievarianten. Het behandelt twee kortdurende protocollen die u los van elkaar of – voor een langere therapie – achtereenvolgend kunt aanbieden. De protocollen zijn geschikt voor individuele schematherapie en voor schemagroepstherapie, waarbij interpersoonlijk leren in zowel het therapeutisch contact plaatsvindt als in het contact met andere groepsleden. Het werken in en met groepen wordt door behandelaren en cliënten als een krachtige experiëntiële en vaak emotioneel corrigerende gebeurtenis ervaren.

Therapeuten zijn al twee decennia enthousiast over het werken met Schematherapie. De effectiviteit van Schematherapie is hoog en de positieve resultaten zijn internationaal erkend en bevestigd. In de Schematherapie wordt de Gezonde Volwassene gepositioneerd tegenover de kwetsbare kanten en destructieve kanten van de cliënt. In dit boek worden vanuit verschillende disciplines interventies beschreven, die specifiek ontwikkeld zijn voor het vergroten en versterken van de Gezonde Volwassene. Deze interventies komen zowel uit de Schematherapie zelf als uit de Positieve Psychologie en Mindfulness. Deze laatste stromingen winnen gestaag aan populariteit en maken gebruik van inspirerende technieken en begrippen als welbevinden en compassie. De auteurs houden een pleidooi voor een verdere integratie van de Schematherapie en deze nieuwe, krachtgericht werkende stromingen. Hierdoor kan de Schematherapie nog effectiever zijn. De Gezonde Volwassene wordt daarbij- niet als modus maar als mens- een kracht in het omgaan met de complexe uitdagingen van het leven. Anne-Marie Claassen en Silvia Pol werken beiden reeds jaren met Schematherapie en hebben zich samen met collega’s vanuit verschillende disciplines met name gericht op het beschrijven van de praktische toepassingen van positieve technieken in de (groeps-) schematherapie.

Dit werkboek is onderdeel van de module Schematherapie en de Gezonde volwassene. Het is voor iedereen die worstelt met negatieve patronen en daarvoor door middel van (schema)therapie wordt behandeld. Veel mensen hebben na therapie nog restklachten of blijven (deels) worstelen met negatieve patronen, chronische somberheid of angst. Het boek is niet gericht op vermindering van die problemen, maar vooral op het vergroten van veerkracht en welbevinden.
Werkboek module Schematherapie en de Gezonde volwassene gaat over weerbaarheid en omgaan met kwetsbaarheden. De focus ligt daarbij op het zoeken naar nieuwe zinvolle en betekenisvolle activiteiten en relaties. Daarnaast gaat het boek over het verder vergroten van uw welbevinden, veerkracht en positieve emoties. Ook bevat het werkboek oefeningen en uitgewerkte voorbeelden met cliëntverhalen.

Schematherapie kan bij de meerderheid van de patiënten met een borderline-persoonlijkheidsstoornis (bps) resulteren in herstel van de diagnose en leidt in tweederde van de gevallen tot klinisch relevante verbetering. Deze geheel geactualiseerde en sterk uitgebreide editie van dit toonaangevende leer- en handboek biedt een praktische beschrijving van bps in termen van schemamodi en van een groot aantal therapeutische technieken. Daarbij komen de therapeutische relatie, experiëntiële, cognitieve en gedragsmatige technieken aan bod, evenals specifieke behandelmethoden per modus en slotfase van de therapie. Deze editie is aangevuld met nieuw klinisch onderzoek naar de werkzame factoren bij en de duur van schematherapie, zowel individueel als in groepen, en uitgebreid met onder andere ‘veelgestelde vragen’ over wat de therapeut kan doen bij knelpunten in de behandeling.