Vastzitten in de dramadriehoek, herken je dat? En wat is een dramadriehoek? En hoe kun je de dramadriehoek doorbreken? Of op zijn minst herkennen welke rol je speelt en in welke vicieuze cirkel je steeds blijft rondlopen. Het lastige met de dramadriehoek is, dat zodra je erin zit, je gaat geloven dat het waar is. Je kunt niet meer goed oordelen wat er gebeurt. Je mist onderscheidingsvermogen en het wordt moeilijk om verantwoordelijkheid te nemen. Dat geldt voor alle drie de rollen!
De rollen
- De aanklager
- Het slachtoffer
- De redder
Alle drie de rollen zijn uitwisselbaar. De ene keer speel je het slachtoffer, dan weer de redder en op zijn beurt weer de aanklager. Deze rollen kun je bewust en minder bewust inschakelen om situaties en mensen naar je hand te zetten. Omgekeerd kunnen anderen ook weer rollen aannemen waardoor jij in iemands drama getrokken wordt. Soms lijkt het alsof er geen einde aankomt en blijf je maar vastplakken aan een bepaalde rol. Totdat je gaat zien wat er gebeurt en ingrijpt, kun je het spel stoppen. Dit betekent overigens niet dat je jezelf ervan distantieert. We zijn nu eenmaal sociale wezens en zullen altijd in interactie zijn met relaties in het sociale leven. Dat kan familie zijn maar ook werkrelaties of vrienden of kennissen. En wat dacht je van de buren!
De aanklager
De aanklager heeft graag de touwtjes in handen. Hij moppert, bekritiseert, analyseert de fouten van anderen en kan de hele dag daarmee bezig zijn. Hij kan het niet uitstaan dat anderen niet kunnen zien wat hij ziet. Hoe kunnen mensen zo stom zijn. Naar de redder toe is hij arrogant, dat ze de problemen maar niet kunnen oplossen. Naar het slachtoffer is hij ongeduldig en beschuldigend. De aanklager kan wel wat empathie gebruiken zodat hij zich meer kan inleven in de positie van de andere rollen.
- treft geen blaam
- is niet zelf verantwoordelijk
- heeft zelf het gevoel beter te zijn dan de ander
- houdt anderen op afstand
Het slachtoffer
Je zou denken dat het slachtoffer een niet gekozen en passieve rol is, maar er schuilt net zoveel machtsvertoon in het slachtoffer als in de aanklager. Het slachtoffer ‘geeft het op’, gaat bij de pakken neerzitten en zich stilletjes ergeren aan de aanklager en zielig doen bij de redder. Succes verzekerd want echt opgeven doet hij niet, want hij trekt nog steeds aandacht. Soms met overgevoeligheid of zelfs met hysterie Het is een soort saboteren. Het lijkt namelijk of hij geholpen wil worden maar zodra iemand in de bres springt om hem te helpen, gaat hij zelf aanklagen. Het was namelijk net zo veilig en comfortabel in de slachtofferrol. Zo zie je dat rollen inwisselbaar zijn.
- hoeft niet na te denken,
- hoeft niet te kiezen
- heeft geen verantwoordelijkheid voor het eigen gedrag
- wordt door anderen verzorgd
De redder
Er is natuurlijk niemand zo nobel en behulpzaam als de redder. Als we hem niet hadden, waar zouden we dan zijn? Het ziet er allemaal heel goedbedoeld uit maar er schuilt ook arrogantie in het redden van de hulpeloze mens. Bijna superieur. De redder wordt getriggerd door het slachtoffer en zal hem eindeloos blijven helpen omdat we net lazen dat het slachtoffer misschien wel helemaal niet geholpen wil worden. Door het redden van het slachtoffer, voedt hij zelfs de zwakheid van het slachtoffer.
- maakt zichzelf belangrijk
- maakt anderen afhankelijk
- laat zien hoe goed hij of zij is
- bemoeit zich met anderen, niet met zichzelf
Dramadriehoek doorbreken – Apathie – Empathie – Sympathie
Wat er werkelijk gebeurt in de dynamiek van de dramadriehoek is een uitwisseling van de emoties apathie, aversie en sympathie. Apathie geeft het op, loopt door, ontwijkt. Sympathie heeft medelijden maar helpt niet echt. Aversie klaagt aan maar is ook verhard. Empathie is een gevoel waarbij ook nagedacht wordt. Er is dan daadwerkelijk inlevingsvermogen in de andere rol. De een kan zich dan in de ander verplaatsen. Iemand die vastzit in de dramadriehoek kan zich niet verplaatsen in de ander.
De dramadriehoek doorbreken kan als alle drie de rollen de verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen gedrag. Dit kan door het oefenen van bovengenoemd inlevingsvermogen maar ook door meer zelfinzicht. Door goed te gaan kijken wat er werkelijk gebeurt is er niet alleen kijken naar de ander nodig, maar ook kijken naar de zelf. Een zekere mate van introvertie en introspectie kan je eigen patroon doorbreken. Door bijvoorbeeld niet meer te reageren, maar te responderen krijgt het drama al wat meer lucht. Met responderen kijk je eerst even naar je eigen gedrag voordat je op de ander zijn nek springt. Reageren kan uit oude gewoonten of emoties zijn. Oefen bijvoorbeeld in simpelweg observeren en laat je mening even thuis.
Winnaarsdriehoek
Door even afstand te nemen van het drama, als een onthechte toeschouwer, kan een negatieve spiraal omgedraaid worden in een win-win situatie. De aanklager stopt met oordelen, de redder wordt helper en opvoeder en het slachtoffer deelt echte gevoelens en kan zich daadwerkelijk kwetsbaar opstellen. De grenzen worden weer duidelijk en er komt een gezonde en volwassen manier van aandacht vragen.
Transactionele analyse – Games people play – Eric Berne
De dramadriehoek (ook wel Karpman-driehoek genoemd) is een model voor communicatie en samenwerking, bedacht door Stephen Karpman en gepubliceerd in 1968. Karpman was een student van Eric Berne, uitvinder van de Transactionele analyse.
De Transactionele analyse of TA is de term die gebruikt wordt voor de persoonlijkheidstheorie en tevens psychotherapeutische behandelmethode in de jaren 50 van de twintigste eeuw.
De TA gaat ervan uit dat ervaringen in de vroege levensjaren ervoor zorgen dat een mens besluiten neemt over zichzelf en zijn omgeving. Deze positieve of negatieve besluiten zijn van invloed op de kwaliteit van de verdere levensloop (het script). Groei en ontwikkeling worden geremd door negatieve besluiten, terwijl positieve besluiten een stimulerende invloed hebben.
Boeken
Samenvatting
The fortieth anniversary edition of the groundbreaking best seller examines the interpersonal defenses which individuals construct to avoid dealing with reality in everyday situations in a volume that features a new prologue , as well as commentary by Kurt Vonnegut from his original 1965 LIFE magazine review. Reissue. 20,000 first printing.
Samenvatting
Henny Bos, kwam in 2007 tijdens een studie counseling specialisatie in aanraking met codependentie en hij herkende daar heel veel in. In 2012 richtte hij het codependentie-netwerk op, inmiddels zijn er al 80 leden. Sinds 1 januari 2013 is Henny’s codependentie-academie ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel.
Een van de aspecten van codependentie is deelname aan de drama driehoek van Karpman. Er is niets over geschreven in het Nederlands en dat is onvoorstelbaar omdat we allemaal wel eens rollen uit de dramadriehoek spelen, we zijn allemaal wel eens aanklager, redder of slachtoffer, maar vaak is dat onbewust en dat werkt dan heel negatief door. Dit boek leidt naar bewustwording en je vrij maken van de driehoek.