Internal Family Systems (IFS) is een transformatieve psychotherapie ontwikkeld door Richard Schwartz in de jaren tachtig. IFS gaat er van uit dat de geest meervoudig is en verschillende ‘delen’ bestaat, elk met zijn eigen unieke perspectief, emoties en motivaties. Deze onderdelen zijn georganiseerd in een systeem, vergelijkbaar met een gezin, vandaar de naam ‘Interne Familiesystemen’.

Bij IFS-therapie is het doel om individuen te helpen de verschillende delen van zichzelf te begrijpen en te harmoniseren, conflicten op te lossen en een groter gevoel van heelheid en zelfbewustzijn te bereiken. De therapeut begeleidt het individu bij het verkennen van zijn innerlijke wereld, het identificeren van verschillende delen, het begrijpen van hun rollen en het bevorderen van communicatie en samenwerking tussen hen.

De therapie omvat vaak visualisatieoefeningen, dialoog met verschillende delen en technieken voor het genezen van wonden en trauma’s uit het verleden. IFS is effectief gebleken bij de behandeling van een breed scala aan geestelijke gezondheidsproblemen, waaronder angst, depressie, trauma en relatieproblemen.

Het Interne Familiesystemen model

Het IFS model bestaat uit 4 delen:

1. ballingen
2. managers
3. brandblussers
4. de zelf

Ballingen

Bij Internal Family Systems (IFS)-therapie zijn ‘ballingen’ een ander type intern onderdeel binnen de psyche van een individu. Ze worden ‘ballingen’ genoemd omdat ze vaak pijnlijke herinneringen, emoties of ervaringen met zich meedragen die het individu heeft geprobeerd te vermijden of te onderdrukken. Deze verbannen delen kunnen gewonde of kwetsbare aspecten van het zelf vertegenwoordigen die zijn weggeduwd of verborgen voor het bewustzijn om de persoon te beschermen tegen verdere pijn of angst.

Ballingen ontstaan doorgaans als reactie op trauma, verwaarlozing of andere nadelige ervaringen uit het verleden. Ze kunnen gevoelens van schaamte, angst, verdriet of woede met zich meedragen, en ze hebben vaak overtuigingen over zichzelf of de wereld die in deze moeilijke tijden zijn gevormd:

• Ik ben een slecht persoon
• Het was mijn fout
• Ik ben het niet waard om geliefd te worden
• etc.

Bij IFS-therapie is het doel om individuen te helpen hun ballingen veilig te verkennen en te begrijpen, door hen medelevende aandacht en acceptatie te bieden. Door deze gewonde delen te erkennen en te valideren, kunnen individuen beginnen met het genezen van trauma’s uit het verleden en deze verbannen aspecten op een gezondere manier weer in hun interne systeem integreren. Dit proces kan leiden tot een groter zelfbewustzijn, zelfcompassie en emotionele veerkracht.

Als er geen hulp is bouwen we sterke burchten en defensie mechanismes. Sterkere delen van ons nemen dan de beschermer rollen aan om ons te beschermen tegen pijn. Dit zijn ego delen. We worden dan managers die proberen triggers te voorkomen. Een van de managers is de innerlijke criticus die je beschermt tegen meer schaamte en schuld. Ballingen houden pijnlijke emoties vast die in onze schaduw verstopt zijn uit zelfbescherming.

De Manager

Managers zijn verantwoordelijk voor het handhaven van de controle, de organisatie en het functioneren in het leven van de persoon. Ze vertonen vaak eigenschappen zoals proactief, georganiseerd, verantwoordelijk en gefocust op het bereiken van doelen.

Managers verschijnen binnen het interne systeem om het individu te beschermen tegen het ervaren van pijn, ongemak of kwetsbaarheid. Ze nemen vaak de leiding in externe situaties en relaties om ervoor te zorgen dat aan de behoeften van de persoon wordt voldaan en dat deze veilig en functioneel blijven.

In sommige gevallen kunnen managers echter overdreven dominant of rigide worden, wat leidt tot interne conflicten of problemen in relaties. Bij IFS-therapie is het doel om individuen te helpen hun managers op een gezondere manier te begrijpen en ermee samen te werken, waardoor evenwicht, flexibiliteit en zelfbewustzijn binnen het interne systeem worden bevorderd. Hierbij kan het gaan om het onderzoeken van de onderliggende overtuigingen, angsten en kwetsbaarheden die het gedrag van de manager bepalen, en het vinden van manieren om deze op een meer constructieve manier aan te pakken.

Manager rollen zijn o.a. de:

• Criticus die je herinnert aan je fouten en je zwakheden benoemt
• Politieagent die handhaaft en fixt
• Commandant die beveelt en dwingt
• Onderwijzer die het wel even uitlegt tot in perfectie
• Over denker, analyst, uitpluizer
• Verzorger, die anderen redt maar zichzelf verwaarloost

Managers houden je veilig door:

• goed te presteren om lof en goedkeuring te krijgen
• er goed uit te zien zodat niemand je kan bekritiseren
• alles perfect te doen zodat er niets ergs gebeurt
• efficiënt te werken om geaccepteerd te worden
• zichzelf te laten gelden om controle te krijgen
• anderen te behagen om conflicten te vermijden
• voor iedereen en alles zorgen
• kritiek te leveren om verdere schaamte te voorkomen
• zich zorgen te maken over de toekomst, vooruit te plannen en het ergste te verwachten

Brandblussers

In de context van Interne Familiesystemen zijn ‘brandweerlieden’ een specifiek type intern onderdeel binnen de psyche van een individu. Ze zijn genoemd naar hun rol bij het beheersen van crisissituaties binnen het interne familiesysteem. Brandweerlieden verschijnen doorgaans als reactie op intense emoties, trauma of schrijnende situaties. Hun primaire functie is om het individu af te leiden of te verdoven van overweldigende gevoelens en ervaringen. Ze vertonen vaak impulsief of zelfdestructief gedrag als een manier om tijdelijk te ontsnappen aan emotionele pijn of onrust.

Ze willen je NU redden zonder zich bewust te zijn van de consequenties:

• Impuls
• Eetbuien
• Fantasie
• Dwangmatigheid
• Obsessief
• Verwoesting
• Dissociatie
• Geweld
• Zelf pijniging
• Verslaving
• Vernietigen
• Zelfmoord

Hoewel brandweerlieden op de korte termijn verlichting kunnen bieden door emotionele ‘branden’ te blussen, kunnen hun acties soms leiden tot negatieve gevolgen of verdere interne chaos. Bij de therapie voor interne familiesystemen is het doel om individuen te helpen hun brandweerlieden op een gezondere manier te begrijpen en ermee samen te werken, waarbij de onderliggende behoeften en kwetsbaarheden worden aangepakt die hun gedrag bepalen. Dit kan het bevorderen van zelfcompassie inhouden, het ontwikkelen van alternatieve coping-strategieën en het integreren van deze onderdelen in een evenwichtiger en samenhangend intern systeem.

De Zelf

De zelf kan het innerlijke systeem helen. Dit deel kun je oproepen in jezelf om de andere delen te helpen. De zelf staat voor zelf-leiderschap. De zelf delen bestaan uit 8 C’s:

1. Curiosity – nieuwsgierigheid
2. Compassion – compassie
3. Confidence – zelfvertrouwen
4. Clarity – helderheid
5. Calmness – kalmte
6. Creativity – creativiteit
7. Connectedness – verbondenheid
8. Courage – moed

en vijf P’s:

1. Presence – aanwezigheid
2. Persistence – doorzettingsvermogen
3. Perspective – perspectief
4. Playfulness – speelsheid
5. Patience – geduld

Boeken over Interne Familiesystemen

Inleiding tot Internal Family Systems (IFS)

Dit boek biedt een inleiding in IFS voor een breed publiek van therapeuten, cliënten en iedereen die zichzelf beter wil begrijpen en op zoek is naar heling. De theorie is rijk geïllustreerd met praktijkvoorbeelden.

Alle delen welkom

Met ‘Alle delen welkom’ introduceert Richard Schwartz een nieuw denkkader om onszelf te begrijpen en te aanvaarden – een methode die ons innerlijke harmonie geeft, zelfcompassie ondersteunt en de deuren openzet naar spirituele verbondenheid met onszelf, onze medemens en de planeet. De aangeboden oefeningen kunnen het begin zijn om je delen te leren kennen, te luisteren naar wat ze te vertellen hebben en in contact te komen met je Zelf, je kern waarin je rust en vertrouwen ervaart.

Richard Schwartz

Richard C. Schwartz (geboren 14 september 1949), is een Amerikaanse systemische familietherapeut, academicus, auteur en bedenker van de Internal Family Systems (IFS) tak van therapie. Hij ontwikkelde zijn werk bij IFS in de jaren tachtig nadat hij had opgemerkt dat zijn cliënten uit veel verschillende delen van hun ‘zelf’ bestonden. Onze innerlijke delen bevatten waardevolle kwaliteiten en ons kern-Zelf weet hoe te genezen, waardoor we geïntegreerd en heel kunnen worden. Bij IFS zijn alle delen welkom.

Schwartz behaalde zijn Ph.D. in huwelijks- en gezinstherapie. Hij heeft lesgegeven aan verschillende instellingen, waaronder het Institute for Juvenile Research aan de Universiteit van Illinois in Chicago en Northwestern University, evenals aan de Harvard Medical School.

Hij is de oprichter van het Center for Self Leadership in 2000, maar in 2019 veranderde de organisatie haar naam in IFS Institute.

Salvador Minuchin, ook wel de ‘vader’ van de gezinstherapie genoemd, was een vooraanstaand gezinstherapeut en ontwikkelaar van structurele gezinstherapie (SFT). Minuchin, geboren in 1921 in Argentinië, heeft belangrijke bijdragen geleverd op het gebied van psychotherapie, vooral op het gebied van gezinssysteemtherapie.

Zijn benadering was gericht op de structuur van gezinnen, waarbij hij de nadruk legde op de rollen, grenzen en interactiepatronen binnen het gezin. Minuchin geloofde dat disfunctionele gezinsstructuren vaak aan de basis lagen van psychologische problemen bij individuen. Door deze patronen te herstructureren, wilde hij een gezondere gezinsdynamiek bevorderen en het individuele welzijn verbeteren.

Minuchins werk heeft een diepgaande invloed gehad op het gebied van gezinstherapie, en zijn ideeën worden nog steeds bestudeerd en toegepast door therapeuten over de hele wereld. Hij overleed in 2017 en liet een rijke erfenis na op het gebied van psychotherapie.

Structurele gezinstherapie (SFT)

Structurele gezinstherapie (SFT) is een therapeutische benadering die in de jaren zestig door Salvador Minuchin en zijn collega’s is ontwikkeld. Het richt zich op het begrijpen en veranderen van de interacties en organisatie van een familiesysteem om aanwezige problemen aan te pakken. SFT is gebaseerd op de overtuiging dat disfunctionele gezinsstructuren bijdragen aan psychologische problemen en dat het veranderen van deze structuren tot positieve verandering kan leiden.

Sleutelconcepten in structurele gezinstherapie zijn onder meer:

1. Familiestructuur
   Dit verwijst naar de algehele organisatie van het gezin, inclusief rollen, grenzen, allianties en hiërarchieën. Minuchin benadrukte hoe belangrijk het is om te begrijpen hoe deze elementen op elkaar inwerken en bijdragen aan het functioneren van het gezin.
2. Hiërarchie
   SFT onderzoekt de machtsdynamiek binnen een gezin en hoe deze relaties beïnvloedt. Minuchin stelde voor dat gezonde gezinnen duidelijke hiërarchieën hebben met de juiste niveaus van autoriteit en verantwoordelijkheid.
3. Grenzen
   Grenzen definiëren de grenzen en verbindingen tussen gezinsleden en subsystemen binnen het gezin. Er ontstaan problemen wanneer grenzen te rigide zijn (wat resulteert in terugtrekking) of te diffuus (wat resulteert in verstrengeling).
4. Subsystemen
   Families bestaan uit kleinere subsystemen, zoals ouder-kind- of broer-zusrelaties. SFT houdt rekening met de interacties binnen deze subsystemen en hun impact op de algehele gezinsstructuur.
5. Coalities
   Coalities ontstaan wanneer gezinsleden allianties vormen tegen anderen binnen het gezin. SFT heeft tot doel ongezonde coalities te identificeren en aan te pakken om het evenwicht te herstellen en gezondere relaties te bevorderen.
6. Structurele mapping
   Therapeuten die SFT gebruiken, maken vaak structurele kaarten of diagrammen om de organisatie van het gezin visueel weer te geven. Deze kaarten helpen bij het identificeren van patronen en interacties die bijdragen aan de gepresenteerde problemen.
7. Therapeutische technieken
   SFT maakt gebruik van een verscheidenheid aan technieken om in te grijpen en structurele verandering teweeg te brengen, waaronder verbinding maken (afstemmen met het gezin), volgen (interactiepatronen observeren), grenzen stellen (grenzen verduidelijken en versterken) en enactments (rollenspelscenario’s om de dynamiek te verkennen).

Over het geheel genomen benadrukt Structurele Familietherapie het belang van het begrijpen en aanpassen van de gezinsstructuur om relationele en psychologische problemen aan te pakken. Het wordt veel gebruikt op het gebied van gezinstherapie en heeft ook andere therapeutische benaderingen beïnvloed.

Meer lezen over Salvador Minuchin

• Boeken
• Wikipedia

Uitspraken van Salvador Minuchin over familiestructuren

• In alle culturen prent het gezin zijn leden in met eigenheid. De menselijke ervaring van identiteit bestaat uit twee elementen; een gevoel van verbondenheid en een gevoel van afgescheidenheid. Het laboratorium waarin deze ingrediënten worden gemengd en verstrekt, is de familie, de matrix van identiteit.
• Ik omschrijf familiewaarden als verantwoordelijkheid jegens anderen, toename van tolerantie, compromissen, ondersteuning, flexibiliteit. En in wezen de dingen die ik het stille levenslied noem: het voortdurende proces van wederzijdse aanpassing, zonder welke het leven onmogelijk is.
• Alleen het gezin, de kleinste eenheid van de samenleving, kan veranderen en toch voldoende continuïteit behouden om kinderen op te voeden die geen ‘vreemdelingen in een vreemd land’ zullen zijn, die stevig genoeg geworteld zullen zijn om te groeien en zich aan te passen.
• De toetssteen voor het gezinsleven is nog steeds het legendarische ‘en dus trouwden ze en leefden nog lang en gelukkig’. Het is geen wonder dat elk gezin niet aan dit ideaal voldoet.

Iván Böszörményi-Nagy (ook bekend als Ivan Nagy) was een gerenommeerd Hongaars-Amerikaanse psychotherapeut en een van de pioniers op het gebied van contextuele gezinstherapie. Hij werd geboren op 19 mei 1920 in Boedapest, Hongarije, en stierf op 28 januari 2007.

Böszörményi-Nagy is vooral bekend vanwege zijn bijdragen aan systemische gezinstherapie en zijn ontwikkeling van het concept van contextuele gezinstherapie. Hij geloofde dat individuen niet geïsoleerd kunnen worden begrepen, maar eerder binnen de context van hun familiesystemen en de intergenerationele dynamiek die hun leven vormgeeft.

Zijn werk benadrukte het belang van het overwegen van familiegeschiedenis, relaties tussen generaties en het evenwicht tussen eerlijkheid en rechtvaardigheid binnen gezinnen. Böszörményi-Nagy introduceerde het concept van “loyaliteit” in familiesystemen, wat suggereert dat individuen vaak onopgeloste problemen en loyaliteiten van vorige generaties met zich meedragen, wat hun huidige relaties kan beïnvloeden.

Böszörményi-Nagy was mede-oprichter van het Family Process Institute in de Verenigde Staten en het Multigenerational Family Therapy Training Program aan de Universiteit van Wisconsin-Madison. Hij was ook co-auteur van verschillende invloedrijke boeken, waaronder ‘The Contextual Approach to Family Therapy’ en ‘Invisible Loyalties: Reciprocity in Intergenerational Family Therapy’.

Het werk van Iván Böszörményi-Nagy blijft invloedrijk op het gebied van gezinstherapie en heeft bijgedragen aan het begrip en de praktijk van systemische therapiebenaderingen wereldwijd. Zijn bijdragen hebben een blijvende invloed gehad op de manier waarop therapeuten en familieopstellers met gezinnen werken, waarbij hij benadrukt hoe belangrijk het is om rekening te houden met de bredere context waarin individuen en gezinnen bestaan.

Contextuele gezinstherapie

Contextuele gezinstherapie is een therapeutische benadering die zich richt op het begrijpen en aanpakken van de relationele dynamiek binnen een familiesysteem. Contextuele gezinstherapie benadrukt het belang van het onderzoeken en genezen van intergenerationele patronen en relaties.

Het centrale concept in contextuele gezinstherapie is het begrip ‘loyaliteit’. Het erkent dat gezinsleden vaak een gevoel van loyaliteit voelen aan hun familiesysteem, en deze loyaliteit kan hun gedachten, gedragingen en relaties beïnvloeden. De therapie heeft tot doel deze loyaliteitsdynamiek te onderzoeken en te begrijpen om een gezonder gezinsfunctioneren te bevorderen.

Contextuele gezinstherapie legt een sterke nadruk op het verkennen van de familiegeschiedenis en de impact van vorige generaties op het heden. Het probeert verborgen loyaliteiten, geheimen en onopgeloste conflicten bloot te leggen die het familiesysteem kunnen beïnvloeden. Door deze invloeden te begrijpen en te erkennen, beoogt de therapie genezing, vergeving en groei binnen het gezin te bevorderen.

De therapie richt zich ook op het creëren van een evenwichtig gevoel van rechtvaardigheid binnen het familiesysteem. Het moedigt individuen aan om hun eigen behoeften en grenzen te erkennen en te respecteren, terwijl ze rekening houden met de behoeften en rechten van anderen. Deze aanpak heeft tot doel een meer rechtvaardige en wederzijds ondersteunende gezinsomgeving te creëren.

Een sleuteltechniek in contextuele gezinstherapie is het gebruik van therapeutische interventies zoals genogrammen, dit zijn grafische weergaven van familierelaties en patronen over generaties heen. Deze genogrammen helpen bij het visualiseren en begrijpen van de intergenerationele invloeden en dynamieken die spelen.

Over het algemeen probeert contextuele gezinstherapie begrip, empathie en gezondere relatiepatronen binnen het familiesysteem te bevorderen. Door de invloed van het verleden te verkennen en aan te pakken, wil het genezing vergemakkelijken en positieve verandering in gezinsrelaties bevorderen.